وی با اشاره به این نکته که این دوره دانش‌افزایی که انشا الله در 16 ساعت برگزار خواهد شد، به لحاظ زمانی، طولانی‌ترین کارگاه آموزشی برگزارشده در سطح دانشکده است؛ اظهار داشت: سرفصل‌های این دوره آموزشی بر مبنای اخلاق است و سعی شده است در این مدت‌زمانی، جنبه‌های مختلف اخلاق اعم از کاربردی، حرفه‌ای و فردی موردبررسی قرار گیرد.

دکتر درگاهی در پایان سخنان خود با بیان این مطلب که دو جلسه اول این کارگاه را در خدمت دکتر اصفهانی هستیم؛ گفت: الحمدلله دکتر اصفهانی درزمینهٔ اخلاق هم اهل بیان و تدریس و هم خودشان اهل عمل به اصول اخلاقی هستند و این نکته بسیار ارزشمندی است.

در ادامه جلسه دکتر محمدمهدی اصفهانی، استاد و رییس افتخاری مرکز علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم پزشکی تهران ضمن ابراز خوشنودی از حضور در جمع استادان دانشگاه، گفت: برای خود من هم بسیار دشوار است که بخواهم در باب اخلاق صحبت کنم، چراکه این بحث بسیار موضوع خطیری است و بزرگانی چون استاد الهی قمشه‌ای برای برگزاری چنین جلساتی روزهای متمادی روزه‌داری می‌کردند و به تهذیب نفس می‌پرداختند؛ اما آن چیزی که باعث دلگرمی من است این است که من در این جلسات مباحث اخلاقی را از زبان بزرگان دین و کلام وحی بیان خواهم کرد و خودم هیچ ادعایی در این زمینه ندارم.

بحث «اخلاق حرفه‌ای پزشکی» مربوط به همه افراد گروه درمانی است

دکتر اصفهانی با بیان این نکته که موضوع بحثی را که در خدمت شما بیان خواهیم کرد، بحث «کلیات اخلاق حرفه‌ای پزشکی» است؛ اظهار داشت: وقتی صحبت از اخلاق پزشکی می‌کنیم، مخاطب ما فقط پزشکان نیستند، بلکه همه افراد حاضر در گروه درمان، چه پزشکان یا پیراپزشکان و پرستاران و حتی آن نیروی خدماتی که در بیمارستان به انجام‌وظیفه می‌پردازد، درگیر این موضوع هستند؛ به‌عنوان‌مثال در مورد مسئله رازداری، نه‌تنها پزشک، بلکه یکایک افرادی که از راز بیمار آگاه می‌شوند؛ به لحاظ اخلاقی موظف هستند که رازداری کنند.

تفاوت رعایت موازین اخلاق حرفه‌ای در فرهنگ غربی و فرهنگ اسلامی

وی در ادامه با اشاره به اینکه رعایت موازین اخلاق حرفه‌ای در فرهنگ غربی با فرهنگ اسلامی متفاوت است؛ گفت: در غرب ترس از قانون، بیم آبرو، کسب وجاهت اجتماعی و در بعضی افراد آسایش وجدان باعث بروز اخلاق در افراد می‌شود اما در فرهنگ اسلامی اعتقاد به نظارت الهی در سایه توصیه‌های اخلاقی و دینی در کنار کسب آرامش وجدان دلایل اصلی رعایت اخلاق در افراد را تشکیل می‌دهد.

سیر تحول تاریخی اخلاق پزشکی

رییس افتخاری مرکز علوم قرآن و حدیث دانشگاه با اشاره به این نکته که به لحاظ تاریخی، برای اخلاق پزشکی 4 دوره تعریف می‌شود؛ گفت: این دوره‌های تاریخی بعضاً با یکدیگر همپوشانی دارند و نمی‌توان حدومرز مشخصی بین دوره‌ها تعیین کرد.

وی افزود: دوره اول، مرحله بقراطی است که تکیه آن بر فلسفه زهدگرایی فیثاغورث است. دوره دوم، مرحله اصل گرایی (anti-Principlism) است که در این مرحله قواعد و قوانینی وضع شد؛ دوره سوم، مرحله ضد اصل گرایی (Principlism) است که با بروز نظریات افرادی مانند فروید، هگل، مارکس و ... یک آشفتگی در مباحث اخلاقی به وجود آمد و سرانجام دوره چهارم که با ظهور بحران در قرون اخیر، بشر مجدداً به اصل گرایی رجوع کرد.

اخلاق پزشکی از دیدگاه مکاتب فلسفی

دکتر اصفهانی با اشاره به اینکه از دیدگاه فلسفی، چهار رویکرد به اخلاق پزشکی وجود دارد؛ گفت: دیدگاه اول پیامد گرایی است که به سردمداری جان استوارت میل، صرفاً به هدف و پیامد هر اقدام نگاه می‌کنند. دیدگاه دوم وظیفه گرایی است که طرفداران این دیدگاه معتقدند باید نگاه کنیم که وظیفه چیت و آن را انجام دهیم و کاری به نتیجه و سرانجام کار نداشته باشیم که این دیدگاه به مفاهیم سلامی نزدیک‌تر است.

وی افزود: رویکرد سوم، فضیلت گرایی است که به معنای مقدم داشتن دیگران‌ بر خود است که شاید به لحاظ نظری مطرح شود، اما در مقام عمل طرفداران کمی دارد؛ البته نمونه‌هایی از این نگاه را ما در زمان دفاع مقدس شاهد بودیم، به‌عنوان‌مثال دکتر اشرف السادات موسوی در زمان بمباران شهر ایلام حاضر به رها کردن بیمار در حال عمل خود نشد و به‌نوعی با به خط انداختن جان خود، حاضر نشد خطری بیمار در حال عمل او را تهدید کند. رویکرد چهارم هم رویکرد اصل گرایی است که خود شامل چهار بخش است؛ «اصل احترام به خودمختاری و استقلال بیمار»، «اصل سودرسانی»، «اصل عدم ضرر رسانی» و «اصل عدالت».

حیات نباتی، حیات حیوانی و حیات انسانی؛ سه حیطه حیات جانداران

دکتر اصفهانی در بخش پایانی سخنان خود به انواع مختلف حیات جانداران اشاره کرد و گفت: نوع اول حیات، حیات نباتی است که در نباتات، حیوانات و انسان مشترک است. نوع دوم حیات، حیات حیوانی است که در حیوانات و انسان مشترک است و نوع سوم حیات، حیات انسانی است که ویژه انسان‌هاست و تنها فرشتگان در بعد محدودی می‌توانند در این حیات حاضر شوند؛ اما دامنه این حیات برای انسان نامحدود است و شاهد این مثال، عدم همراهی جبرئیل امین با پیامبر مکرم اسلام در مراتب بالاتری از این سفر روحانی است.

کارگاه دانش‌افزایی استادان با موضوع «اخلاق حرفه‌ای پزشکی» در 16 ساعت آموزشی و در چهار جلسه، دوشنبه‌ها در سالن کنفرانس دانشکده پیراپزشکی برگزار می‌شود و جلسه دوم این نشست، دوشنبه 11 اسفند 93 برگزار خواهد شد.