در آستانه برگزاري سومين همايش طبيب روحاني و بزرگداشت عالم رباني حضرت آيت‌الله حسن زاده آملي، حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین ناییجی، از شاگردان حضرت علامه حسن زاده آملی در گفتگو با روابط عمومی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه علوم پزشکی تهران به سوالاتی چند در مورد حضرت علامه پاسخ گفتند

س: ابتدا خودتان را معرفی فرمایید و سطح تحصیلات حوزوی و تخصص حوزوی که از حضرت علامه حسن زاده آملی کسب نموده اید را بیان فرموده بفرمایید در چه حیطه ای با حضرت استاد حسن زاده آملی حشر و نشر داشته اید؟
ج: اینجانب محمد حسین نائیجی متولد سال 1338 از شهرستان نور، در سال 1355 به حوزه علمیه قم آمدم و در سال 1363 به حوزه درسی جناب استاد علامه وارد شدم. از آن سال حکمت مشاء در قالب شرح اشارات و حکمت متعالیه در قالب اسفار صدرالمتالهین(ره) و شرح فصوص الحکم در عرفان و نیز مصباح الانس در عرفان و همچنین علم هیأت در قالب درسهای هیأت و دیگر رشته های ریاضی که تألیف جناب استاد است را فرا گرفتم، و نیز اسفار جناب استاد را تقریر کرده که از سیزده جلد آن، دو جلد به چاپ رسیده و درسهای مصباح الانس آن جناب نیز در حال تقریر است، و از برکت این سالها موفق شدم خود جداگانه شرحی پنج جلدی بر مصباح الانس بنویسم که توسط انتشارات آیت اشراق منتشر شده است.

س: تألیفات حضرت استاد حسن زاده آملی در چه زمینه و با چه موضوعاتی هستند؟
ج: جناب استاد با همت والا و تلاش و کوشش فراوان موفق به کسب علوم مختلف از محضر اساتید علم و دانش که خدای تعالی در مسیر آن جناب قرار داد گردید. از همین جهت شایسته لقب علامه گردید، جامعیت آن جناب از علوم موجب به ثمر رسانیدن آموخته ها در کسوت تعلیم و تدریس و تربیت شاگردان در رشته های مختلف و نیز تألیف در عرصه های مختلف علوم اسلامی گردید. بسیاری از تألیفات آن جناب که در زمینه هیأت و علوم ریاضی و علوم غریبه ای هنوز به زیور چاب تجلی نشده است، آثار آن جناب که به زیور چاپ آراسته شدند در عرصه های تفصیر، حکمت مشاء، حکمت متعالیه، عرفان، معارف اسلامی و دروس معرفت نفس، اخلاق و علم و سلوک معروف همگان است. کار مستمر و بی وقفه، دوری از هیاهوها و جنجالها این حجم از کار را برای آن جناب میسر و ممکن ساخته است.

س: به نظر حضرتعالی، حضرت علامه حسن زاده در چه زمینه و علم هایی مهارت و تخصص و تبحر دارند؟
ج: همانطور که در جواب سوال سابق بیان کردم، تدریس در زمینه های مختلف و مطالعه بی وقفه و تحقیق و جستجو تا نهایت و بن مطالب، او را در هر رشته ای که وارد شد بی همتا ساخته است، مثلاً در زمینه نهج البلاغه که به عنوان که به عنوان تکمیل کار آقا میرزا حبیب ا... خویی، شارح نهج البلاغه، تحقیقات عمیقی در زمینه های مختلف انجام داد که در هر زمینه ای که وارد شد در آن زمان که هنوز جوان بود بکر و قابل تأمل و شگفت بود.
زمینه ای از آن جناب که تاکنون چندان به آن پرداخته نشد زمینه فقه و اجتهاد در فقه است که آن جناب نظرات فقهی خاصی در جمع و غیره دارند که البته بسیاری از مقلدان آن جناب به آنها عمل کرده و می کنند. شایان ذکر است که جناب استاد علاوه بر تعلم درسهای متعارف حوزه در زمینه فقه و اصول، به طریق ویژه مرحوم شعرانی مقتدر بودند که به جای درس خارج به جواهر پرداخته و اکثر مجلدات جواهر  را در نزد مرحوم شعرانی استفاده کرده و خود نیز سالیانی آنها را برای عده ای تدریس کرده بودند، به همین جهت هم اکنون عده زیادی از جناب استاد تقلید می کنند اگرچه استاد تعلیقات ( بر عروه اشه) را که در واقع زمینه رساله علمیه آیات عظام است منتشر نکرده اند ولی کسانی که به نظرات خاص ایشان نیاز پیدا می کردند از خود آن جناب می پرسیدند و یا از شاگردان ایشان به نظر ایشان عمل می نموده اند. جنا استاد به خاطر مصالحی اجازه چاپ رساله علمیه و استحصال آن از تعلیقه مزبور را نداده اند.

س: شخصیت معنوی حضرت آیت ا... حسن زاده آملی چه تأثیری در جامعه اسلامی بخصوص جامعه دانشگاهی دارد؟
ج: جامعه بشری بیش از هر علم و صنعت و مهارتی نیاز به اخلاق و انسانیت دارد، بنای تمدن بشری بر اخلاق و گرایش به معنویت است، هرچه اخلاق و معنویت به ضعف بگراید تمدن و موانست و محبت که سنگ بنای جامعه است به ضعف می گراید، ریشه و سنگ بنا و واحد اجتماع، خانواده و الفت و محبت بین اعضای آن است که از آن سر ریز کرده و ملاط حفظ اجتماع و همگرایی جوامع است. یادم نمی رود که وقتی یکی از علاقمندان جناب استاد از دنیا رفته بود، حضرت استاد در جمع خانواده و دوستان در کنار قبر ایشان به یک نکته مهم اشاره کرده که متأسفانه امروز از آن غفلت شده و همین نکته جامعه غربی را به بن بست کشانده و به انحطاط سوق داده و جامعه مارا در معرض تهدید قرار داده و آن این است که نکاح و ازدواج برای انشای نشأه انسانی است و نه اطفای شهوت حیوانی توجه به همین یک کلمه و رسیدن به عمق آن جوانانی که به سوی غرب حرکت می کنند را از خواب بیدار می کند و متوجه شان می کند  که اساس زندگی صحیح را باید بر چه چیز بگذارند. بر این اساس صحیح و فکر سالم می توانند در سیر معنوی بیفتد و به کمالات انسانی دست یابند، جامعه دانشگاهی همانگونه که به الگوههای علمی برای رسیدن به دانش نیاز دارد، به الگوی معنوی و افق های روشن انسانی نیازمند است. استاد حسن زاده آملی در هر دو زمینه انسان قابل تاملی است؛ در افق دانش خورشیدی فروزان است، و در افق اخلاق و مراتب انسانی بی همتاست، و او خود به دیگران توصیه می کرد که انبیاء و اولیاء علیهم السلام مردم را توصیه می کردند که رسیدن به افق  اعلای انسانی محال نیست؛ شما می توانید به آن افق ها دست بیابد و از اولیای الهی گردید؛ با توجه و مراتب ذکر حقیقت عالم و حضرت حق تعالی راه وصول به این مقصود عالی است توجه به این عالم برزگ و مطالعه در راه و رفتار و کردار او راه گشای این مهم است.
دانشجویان که در مسیر تعالی علمی قرار دارند بهترین زمان ممکن را برای خودسازی در اختیار دارند، یا جذب و حل در اجماع به تدریج این فرصت را از دست می دهند و به روزمرگی دچار می شوند.

س: به نظر حضرت عالی گرامی داشت و تجلیل از مقام علمی و معنوی نظیر علامه حسن زاده آملی چه تاثیری می تواند در دانشگاه داشته باشد؟
ج: وقتی نام عالم الهی همانند علامه حسن زاده آملی در دانشگاه حضور نداشته باشد و دانشجویان و جامعه دانشگاهی افرادی نظیر او را نشناسند پس چه کسانی را بشناسند و به دنبال چه کسانی بروند، نهایت کسانی را که اقتدا به دیگران کرده اند معلوم است، مرد آخرت بین مبارک بنده ای است. اندکی توجه به جوامع مختلف پاسخ و پرسش شما را معلوم می سازد، "ما ذالله بعد الحق الا الظلال" راستی و درستی  و سلامت درون مطلوب همه است سعادت و عاقبت و فرجام درست در پی گیری راه انبیاء (ع) الهی است.

س: در پایان مطالبی را فکر می کنید منجر به این می شود که جامعه دانشگاهی شخصیت علمی و اخلاقی و معنوی استاد را بیشتر بشناسد را بیان فرمائید؟
ج: ذکر یک نکته قبل از پاسخ این سوال ضروری است و آن این است که جناب استاد برخی از کتاب های طبی را در خدمت علوم شعرانی آموختند و بسیاری از گیاهان دارویی آشنایی داشتند و برخی از پزشکان  و متخصصین در داروهای گیاهی با او ارتباط مداوم داشتند. گرچه آرای مکتوب از ایشان سراغ ندارم.
در جواب پرسش اخیر پیشنهادی به جامعه دانشگاهی دارم وآن این است که جناب استاد در زمینه های اعتقادی کتاب های متعددی به صورت درس به رشته تالیف در آورده اند که جای آن دارد که به آرامی و به تدریج و نظامند مورد مطالعه و درس قرار گیرد قبل از همه آن آثار دروس معرفت نفش بسیار مغتنم است، اما این درس ها باید کلاسیک و تحت نظر و تعلیم استاد آشنا آموخته شود، بعد از آن نصوص الحکم و عاقل به معقول و دیگر کتب آن جناب مورد بحث و نظر قرار گیرد، آشنایی با کتاب های جناب استاد و فرو رفتن در آن باعث روشنی جان و تکامل علمی و معنوی آنها می شود، تالیفات استاد دائره المعارف علوم اسلامی است، به تدریج مطالعه و رسیدن به آنها آن عزیزان را در امور ماوراءطبیعت بینا می سازد و حیات طیبه را به ارمغان می اورد. الا بذکر الله تطمئن القلوب.

گالری تصاویر حضرت علامه حسن زاده آملی