شرح حدیث
ویژگی های یک فرمانروا
شرح عهدنامه حضرت امام علی علیهالسلام توسط حجتالاسلاموالمسلمین سیدقریشی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه در جلسه هیئترئیسه؛ چهاردهم آذرماه 1400
در ابتدای جلسه حجتالاسلاموالمسلمین سیدقریشی، با اشاره به قسمتی از نامه 53 امام علی (ع)، در نهجالبلاغه که در مورد ویژگیهای حاکم نسبت به مردم هست، اظهار داشت: امام علی (ع) در این نامه به نکات بسیار باارزشی اشاره کردهاند که میبایستی جز بهجز جملات این نامه را مورد بررسی و تحلیل قرارداد.
«وَ اِذا اَحْدَثَ لَک ما اَنْتَ فیهِ مِنْ سُلْطانِک اُبَّهَةً اَوْ مَخیلَةً، فَانْظُرْ اِلی عِظَمِ مُلْک اللّهِ فَوْقَک، وَ قُدْرَتِهِ مِنْک عَلی ما لاتَقْدِرُ عَلَیهِ مِنْ نَفْسِک، فَاِنَّ ذلِک یطامِنُ اِلَیک مِنْ طِماحِک، وَ یکفُّ عَنْک مِنْ غَرْبِک، وَ یفیءُ اِلَیک بِما عَزَبَ عَنْک مِنْ عَقْلِک. اِیاک وَ مُساماةَ اللّهِ فی عَظَمَتِهِ وَ التَّشَبُّهَ بِهِ فی جَبَرُوتِهِ، فَاِنَّ اللّهَ یذِلُّ کلَّ جَبّار، وَ یهینُ کلَّ مُخْتال.» 1
مسئول نهاد در ادامه به بررسی و توضیح آیات زیر اشاره کرد و اظهار داشت:
وَ اِذا اَحْدَثَ لَک ما اَنْتَ فیهِ مِنْ سُلْطانِک اُبَّهَةً اَوْ مَخیلَةً، فَانْظُرْ اِلی عِظَمِ مُلْک اللّهِ فَوْقَک، وَ قُدْرَتِهِ مِنْک عَلی ما لاتَقْدِرُ عَلَیهِ مِنْ نَفْسِک،
{ای مالک هرگاه در جایگاهی که الان درآن هستی دچار تکبر شدی، به بزرگی سلطنت خداوند که مافوق تو و قدرتی که به تو داده، و تو در برابر اینهمه عظمت هیچ توانایی و قدرتی نداری، نگاه کن (یکی از بزرگترین آفاتی که مسئولان و مدیران میتوانند گرفتارش شوند، غرور و تکبر و خودبزرگبینی کاذب آنهاست یعنی شخص مسئول خودش را نسبت به دیگران ممتازتر و باارزشتر بداند. ما نیز بنده خدا هستیم و جایزالخطا، ممکن است دچار این آفت شویم همانطور که شیطان بعد از هزاران سال عبادت و یکتاپرستی دچار غرور و تکبر خود شد و از فرمان پروردگارش اطاعت نکرد. این را هم بدان عمده علت سقوط حکومتها همین احساس غرور و خودبزرگبینی کاذب هست)}
فَاِنَّ ذلِک یطامِنُ اِلَیک مِنْ طِماحِک، وَ یکفُّ عَنْک مِنْ غَرْبِک، وَ یفیءُ اِلَیک بِما عَزَبَ عَنْک مِنْ عَقْلِک.
{ای مالک بهمحض اینکه ناتوانی و ضعف خودت در مقابل قدرت لایزال خداوند را ببینی توهمات خودبزرگبینی از تو دور خواهد شد و عقل ازدسترفتهات باز خواهد گشت این را بدان یکی از شرایط مصونیت مدیر داشتن عقل هست و شرط داشتن عقل سالم هم نداشتن تکبر و توهمات خودبزرگبینی هست پس سعی کن با سجدهی طولانی، تواضعت را در برابر خداوند متعال تقویت کنی}
اِیاک وَ مُساماةَ اللّهِ فی عَظَمَتِهِ وَ التَّشَبُّهَ بِهِ فی جَبَرُوتِهِ، فَاِنَّ اللّهَ یذِلُّ کلَّ جَبّار، وَ یهینُ کلَّ مُخْتال.
{ای مالک، مراقب باش خودت را در مقابل خداوند قرار ندهی و بزرگی ظاهری دنیوی خودت را با عظمت لایزال خداوند مقایسه نکنی چراکه خداوند هر انسان گردنکشی را که احساس تکبر و غرور کند، در همین دنیا خوار و ذلیل و بیارزش خواهد کرد (توجه داشته باشید که امام علی (ع) این سخنان و دستورها را به امثال فرعون ها نمی دهد بلکه به متواضع ترین و باتقوا ترین شخص آن زمانه (مالک اشتر نخعی) می دهد. پس نتیجه می گیریم که هر چقدر هم انسان باتقوا و خوب باشد هر لحظه ممکن است دچار لغزش و خطا شود، پس باید دائما مراقب اعمالمان باشیم.)}
1) نامه 53، نهجالبلاغه