فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اسلامی در حوزه سلامت/ دوره 1، شماره 1، پائیز 1396
دیدگاه اسلام در ارتباط پزشک و بیمار
نویسندگان:
1- محمود متوسل آرانی (استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشكی تهران، تهران، ایران/ استادیار مرکز علوم قرآن، حدیث و طب دانشگاه علوم پزشكی تهران، تهران، ایران)
چکیده:
در فرهنگ اسلامی، مراجعه بیمار به پزشک برای معالجه واجب است و امتناع پزشک از درمان نیز، علاوه بر حرمت، ضمان دارد. در مسیر درمان، از معاینه تا معالجه، پزشک تعامل نزدیکی با بیمار دارد و این امر اقتضا می کند اصول اخلاقی، فقهی و حقوقی به نحو درست مراعات شود. با بررسی متون اصیل دینی، به سه اصل تقوامداری، امانتداری، و حقیقت‌گویی می‌رسیم که مبنای اخلاقی بسیاری از تعاملات پزشک و بیمار است.
تقوا، برترین فضیلت اخلاقی در قرآن کریم، و اولین توصیه امام علی علیه‌السلام به پزشکان است. تقوای حرفه‌ای نیز، بدون تقوای فردی حاصل نمی‌شود و پزشکی که نفس خود را کنترل نکند، حرفه‌اش برای او آفت می‌شود. تقوای حرفه‌ای اقتضا می‌کند که پزشک، خود را ملزم به شناخت و رعایت حلال و حرام الهی در نحوه درمان و ارتباط با بیماران بداند.
جسم و راز بیمار امانتی است در نزد پزشک، و پزشک امین می‌داند هرگونه قصور در تشخیص یا درمان، خیانتی است به بیمار. بیان حقیقت برای بیمار یا همراهان او، از وظایف پزشک است، چنانکه رعایت راستی در صدور گواهی، از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا امروزه گواهی پزشک، ملاک رأی دادگاهها یا نهادهای مختلف مدنی و اجتماعی است.
کلیدواژه‌ها:
اخلاق پزشکی؛ تقوای حرفه ای؛ فقه پزشکی؛ حقوق بیمار