سپس حجت‌الاسلام‌والمسلمين دكتر معصومي، در توضيح عنوان «عرفان عاشورا» گفت: گاهي عرفان به معناي شناخت است؛ که از این منظر معنای عنوان بحث، شناخت عاشورا است؛ اما بيشتر ذهن‌ها به اين سمت مي‌رود كه مي‌خواهيم از زاويه عرفاني به عاشورا نگاه كنيم.

وي تصريح كرد: 1400 سال پيش پيامبري آمد و نسخه‌اي را از طرف خداوند براي بشر آورد. نسخه‌ای كه داراي ابعاد مختلف بود. تك‌بعدي نبود و تنها براي حل يك مشكل نيامده بود بلکه برای همه امور برنامه‌هایی داشت.

حجت‌الاسلام‌والمسلمين دكتر معصومي با انتقاد از این موضوع که بعضی افراد معتقدند كه دين سياسي و اجتماعي نيست یادآور شد: قيام امام حسين (علیه‌السلام) نشان مي‌دهد كه دين داراي ابعاد سياسي و اجتماعي است. امام حسين (علیه‌السلام) نسبت به واقعيت‌هاي جامعه حساسيت دارد، بنابراين قيام مي‌كند.

وی در ادامه دومين ويژگي‌ دين را عميق و لايه‌لايه بودن آن دانست گفت: حرف‌هاي دين در چند جمله ساده خلاصه نمي‌شود. هر انساني با هر ميزان توانايي و دانايي به سراغ دين بيايد، بهره لازم را مي‌برد. بايد خوب طرح مسئله كنيم و به قرآن عرضه كنيم، قرآن پاسخ ما را خواهد دارد. بنابراين هرسال مي‌شود حرف جديدي از قرآن گرفت.

وی افزود: ويژگي‌ دين اين است كه تاريخ‌مصرف ندارد. هر انساني در هرزماني كه به دنيا مي‌آيد نسخه‌اش همين است. حتي به نظر مي‌رسد كه قرآن بيشتر براي آيندگان است و ما كمترين بهره را از آن برده‌ایم. برناردشاو پيش‌بيني كرده است كه اروپا قرآن را خواهد پذيرفت.

استاد دانشگاه عالی مطهری ادبيات شيعه را ادبيات متفاوتي دانست و گفت: شيعه اعتراض دارد، اشك دارد؛ دعا می‌خواند و می‌گوید «اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ وَ انْقَطَعَ الرَّجَاءُ وَ انْكَشَفَ الْغِطَاءُ وَ ضَاقَتِ الْأَرْضُ وَ مَنَعَتِ السَّمَاءُ وَ إِلَيْكَ يَا رَبِّ الْمُشْتَكَى وَ عَلَيْكَ الْمُعَوَّلُ فِي الشِّدَّةِ وَ الرَّخَاءِ.» شيعه می‌گوید: «خدايا! بلا و مصائب ما بزرگ شد و بيچارگى ما بسى روشن و پرده از روى كار برداشته شد و اميدم نااميد شد و زمين [با همه پهناورى] بر ما تنگ آمد و آسمان، رحمتش را از ما منع كرد و تنها تويى ياور و معين ما و مرجع شكايت ما و يگانه اعتماد ما در هر سختى و آسانى بر لطف توست.»
وي افزود: شيعه شد ندبه، گريه، ناله و استغاثه؛ شيعه حتي در ماه مبارك رمضان هم كه دعا می‌خواند شكايت می‌کند؛ نبي نداريم، تعدادمان كم است و دشمن‌هایمان زياد است. اعتقاد دارد كه بشر نمی‌تواند مسير خوشبختی‌اش را در زمين پيدا كند. شيعه معتقد است انسان‌های كامل بايد برگردند. اين طرح حقيقي اسلام بود، اما ما در مقطع محروم تاريخ قرارگرفته‌ایم.

حجت‌الاسلام‌والمسلمين دكتر معصومي با اشاره به مراسم عزاداری سرور و سالار شهیدان اظهار داشت:‌ رسانه‌ای درست شد به نام گريه. پيام عاشورا را سوار اشك كردند و به همه‌جا منتقل كردند. این‌که در روايات داريم كه يك قطره اشك چه می‌کند و چقدر ارزش دارد؛ حقيقت است. حتي اگر حقيقت عاشورا را نفهميم و گريه كنيم بازهم اين گريه قيمت دارد؛ همين گریه‌ها باعث می‌شود چراغ محافل روشن شود و وقتي اين چراغ روشن می‌شود، حرف‌ها مخاطب خودش را پيدا می‌کند.

وی در خاتمه گفت: ‌اين اشك براي قيام عاشورا زمين و زمان را به‌هم‌ریخته است و مديريت آن مديريت الهي است. فرد كل سال خودش صرفه‌جویی می‌کند تا بتواند در محرم نذر كند. اين مسئله الهي است. عقل هرچقدر هم اين عظمت را نگاه كند به عمق آن نمی‌رسد. همه بركت زندگی‌مان را از همين يك روز عاشورا داريم. هیچ‌کس نمی‌تواند جلوي اين اعتقاد بايستد. کاملاً يك جريان خودجوش است. اين هنر يك انسان كامل است. درست است كه گاهي كارهايي عاميانه صورت می‌گیرد و انسان ناراحت می‌شود؛ اما نبايد اين مسائل اصل موضوع را خدشه‌دار كند.